Het Smelt: het meest bejubelde boek van 2016 van de Lage Landen. De superlatieven in de recensies en interviews met de auteur waren haast niet meer te tellen. Wat een debuut! Wat een schrijftalent! Wat een rauw, naar de keel grijpend verhaal! En dan nog eens uitgegeven door Das Magazin. Wauw! Ik kon bijna niet wachten om het te lezen, zoveel was zeker.

Helaas: don’t believe the hype.

Kijk, Het Smelt is vlot geschreven, dat geef ik grif toe. Jammer genoeg is dat zowat het enige goeie wat ik er over kan zeggen. Laten we even puntsgewijs overlopen waar mijn irritaties dan zoal in schuilen.

1. De thema’s

Het is 2016. Hoog tijd dat de Vlaamse literatuur zichzelf eens gaat heruitvinden. Ik heb het gehad met de ellenlange nostalgische tripjes naar marginale kindertijden vol drankmisbruik, verkrachtingen, dierenmishandeling, masturbatie, perverse pubers, pipi en kaka-verhaaltjes. Ja, ik weet het, er is veel marginaliteit in Vlaanderen. Maar moet elk Literair Vlaams Boek daar nu nog steeds over gaan? I get it already! Hou op met steeds De Helaasheid Der Dingen te willen zijn*.

(* wat ik overigens wel een meesterlijk boek vond, Verhulst forever!)

2. De plot

Dit boek is een samenraapsel van vunzige anekdotes die om de een of andere reden door alle believers in de hype steevast worden omschreven als ‘zo herkenbaar’. Ik weet niet wat voor fucked up kindertijd jullie allemaal beleefd hebben in jullie Vlaamse polderdorpjes, maar ik vond driekwart van de gebeurtenissen in het verhaal uitermate ongeloofwaardig. En blij toe. De enige vage plot die er aanwezig was, speelde zich in het heden af. De premisse kon mij wel boeien: Eva die als volwassene terugkeert naar het dorp van haar jeugd en eindelijk de touwtjes zelf in handen neemt om wraak te nemen op iedereen die haar zo vreselijk heeft behandeld. Jammer genoeg werd de plot al heel snel ontrafeld door de aandacht al zeer vroeg en daarna ook zeer vaak op het bewuste raadsel te vestigen, waardoor je als lezer al na een kwart van het verhaal weet hoe het gaat aflopen. Jammer, want dat was een gemiste kans.

3. De personages

De ongeloofwaardigheid van de plot hangt samen met de gebrekkige diepgang van de personages, die allemaal eendimensionaal bleven. Het boeide me extreem weinig wat er met de meeste personages zou gebeuren, omdat ze niet op mensen van vlees en bloed leken. Had ik al vermeld dat zogoed als elk kind in dit boek compleet fucked up is? Iedereen is sadistisch, pervers en extreem slutty, zowel de jongens als de meisjes, maar dat laatste dan toch voornamelijk de meisjes. Die allen tussen 10-14 jaar oud zijn. Ja.

De hype niet waard

Kijk, ik snap het idee van dit boek wel. Het begint een beetje idyllisch en mooi nostalgisch, met drie musketiers en een kneuterig Vlaams dorpje vol karikaturen die we inmiddels ook allemaal al wel kennen uit alle andere nostalgische marginale-kindertijd-boeken die aan Het Smelt zijn voorafgegaan. Langzaam aan wordt het verhaal steeds rauwer, steeds ongemakkelijker, de laagjes nostalgie en romantiek worden er afgepeld. Tot de gortige werkelijkheid word blootgelegd. Ik snap het, Lize, ik snap het. Ik snap alleen uw punt niet. Ik snap uw grote boodschap niet, uw maatschappijkritiek, ik snap niet waar dit heftige verhaal mij precies zou moeten raken en waarom. Het liet me koud, op wat opflakkerende kortstondige vlagen van irritatie en/of afschuw na. Waarom is dit boek zo gehyped? Wat is er zo grandioos aan?

Anno 2016 lijkt iedereen te denken dat een boek tragisch en shockerend moet zijn om Literatuur te zijn. Of nog erger, dat het Literatuur is juist omdat het tragisch en shockerend is. Omdat het ‘rauw’ is. Wel, ik niet. En wat mij betreft is Het Smelt compleet de hype niet waard.